پلیمرها در بسیاری از صنایع مورد مصرف قرار میگیرند. برخی از صنایعی که مصرف کننده پلیمرها میباشند شامل:
بزرگترین مصرف کننده پلیمرها صنایع بسته بندی میباشد. این صنایع بیشتر، پلاستیکهای پرمصرف را استفاده میکنند. دلیل این امر قیمت ارزان، سهولت فراورش قابلیت بازیافت و بهداشتی بودن این مواد میباشد.
بستهبندی به طور کلی به دو بخش عمده بستهبندی نرم و انعطاف پذیر و بستهبندی سخت تقسیمبندی میشود. بستهبندی نرم و انعطاف پذیر انواع فیلمها را در بر میگیرد که شامل فیلمهای پلی اتیلن سبک، پلی اتیلن سبک خطی، پلی اتیلن سنگین، پلی پروپیلن، پی وی سی و پت میباشند. البته امروزه فیلمهای دیگری نیز از ترکیب با پلیمرهای مهندسی برای مصارف ویژه تولید میگردند.
استفاده از پلاستکها در تولید انواع کیسههای نایلونی و جایگزینی آنها با کیسه های کاغذی به لحاظ زیست محیطی نیز ارزش بالایی دارد زیرا از قطع درختان برای تولید کاغذ جلوگیری میکند.
تولید انواع کیسههای از جنس پلیمرهایی مانند پلی اتیلن و پلی پروپیلن تحولی در صنعت بستهبندی انواع مواد فله مانند سیمان، گچ، حبوبات و غلات، آرد، قیـر و... ایجاد کرده است. این کیسهها با جایگزینی کیسههای کاغذی باعث توسعه صنعت بستهبندی در این حوزه گشته است.
دسته کلی دیگر مصارف در صنایع بستهبندی، بستهبندی سخت میباشد که انواع بطریها را در برمیگیرد. این بطریها با جایگزین شدن بطریهای شیشه ای و ظروف فلزی باعث ارزانتر شدن بستهبندی و بالا رفتن سطح بهداشت عمومی شده است. استفاده از بطریهای پلی اتیلن ترفتالات باعث توسعه صنعت آب معدنی گردیده، که علاوه بر بالا رفتن سطح رفاه عمومی باعث افزایش استانداردهای بهداشتی گردیده است. همچنین جایگزینی بطریهای شیشه ای با بطریهای پت در صنعت بستهبندی نوشابههای گازدار نیز سطح بهداشت را ارتقاء بخشیده است.
استفاده از بطریهای از جنس پلی اتیلن در بستهبندی مواد شیمیایی مانند اسیدها و سموم شیمیایی و جایگزینی این ظروف با ظروف فلزی نیز باعث گسترش صنعت بستهبندی شده است.
بسته بندی شویندهها و مواد بهداشتی و آرایشی در ظروف پلاستیکی نیز باعث رونق صنایع شوینده و بهداشتی گردیده که این رونق خود باعث افزایش مصرف این مواد و در نتیجه افزایش سطح بهداشت عمومی گردیده است.
موادی که در این نوع بستهبندی استفاده می شوند بیشتر شامل:پلی اتیلن ترفتالات، پلی اتیلن، پلیپروپیلن و... میباشد.
یکی از بزرگترین صنایع مصرف کننده مواد پلیمری صنایع لوازم خانگی میباشد. به طور کلی لوازم خانگی با زندگی مدرن بسیار متنوع شدهاند و گسترش آنها با تکیه بر مواد پلیمری پیشرفته به عنوان مواد اولیه صورت گرفته است. مواد پلاستیک قابلیتهای بسیاری را چه از نظر طراحی و چه از نظر زیبایی و کارایی به آنها بخشیده است.
مثالهایی از لوازم خانگی که پلاستیکها نقش بسزایی در توسعه آنها داده شامل یخچال، جارو برقی، ماشین لباسشویی، ماشین ظرفشویی، اتو، آبمیوهگیری، چرخ گوشت، میکسـر آشپزخانه، مایکروفر و... میباشند.
علاوه بر آن پلیمرهای پرمصرف نیز روز به روز به مقدار بیشتری در این صنایع جای خود را باز میکنند. نمونه ای از این مواد انواع پلی پروپیلن میباشد که با تغییرات طراحی میتواند جایگزین بسیاری از قطعات گردد.
امروزه بخش عمدهای از قطعات خوردو از مواد پلیمری به ویژهترموپلاستیکها تولید میگردد. استفاده از پلاستیکها به جای قطعات فلزی، تولید قطعات را ساده تر کرده و ارزانتر ساخته است و به دلیل فراورش ساده تر پلاستیکها نسبت به فلزات امکانات متنوعی را در طراحی موجب شده است.
از آنجا که انرژی لازم جهت فراوری پلاستیکها کمتر از فلزات است، استفاده از پلاستیکها به جای فلزات باعث کاهش تصاعد دیاکسیدکربن به جو میشود. پلاستیکها نسبت به فلزات سبک تراند و دانستیه پایینتری دارند به همین جهت وزن خودروهای امروزی با استفاده از پلاستیکها کمتر شده است و این امر باعث صرفه جویی در مصرف سوخت و آلایندگی کمتر گردیده است.
از دیگر مزایای استفاده از پلاستیکها در صنعت خودرو میتوان به قابلیت بازیافت ، رفاه بیشتر سرنشینان، ایمنی بیشتر، زیبایی و تنوع طراحی را ذکر کرد.
پپلاستیکهای مختلفی در قسمتهای مختلف خودرو به کار میروند. پلاستیکهای مهندسی مانند انواع پلی آمید در قسمت خودرو استفاده میشوند. انواع گریدهای پلیپروپیلن در بخشهای داخلی و خارجی (interior & exterior) خودرو به کار میروند. پلیکربنات و پلی میتل متاکریلات در چراغهای خودرو مورد استفاده قرار میگیرد. از دیگر پلیمرهایی که در خودرو به کار می روند می توان پلی یورتان، پلی استال، پلی بوتیلن ترفتالات را نام برد.
پلیاولفینها مانند پلیاتیلن و پلی پروپیلن جزو بهترین پلیمرها از لحاظ بهداشتی میباشند. بیاثر بودن این پلیمرها نسبت به بسیاری از مواد شیمیایی آنها را گزینه بسیار مناسبی برای بستهبندی انواع داروها ساخته است. استفاده از ظرفهای دارویی از جنس پلیاتیلن نسبت به گزینههای قبلی مانند ظروف شیشهای باعث سهولت تولید و صرفه جویی در مصرف انرژی و تنوع طراحی و قیمت پایینتر شده است. علاوه بر آن کاربردهای یکبار مصرف مانند سرنگهای تزریق یکبار مصرف، لباسهای یکبار مصرف و... نیز بهوفور از پلی پروپیلن استفاده میکنند.
علاوه بر پلیاولفینها پلیمرهای مهندسی مانند پلى استال، ABS، پلیمیتل متاکریلات، پلیکربنات و پلیآمید در دیگر تجهیزات بیمارستانی مانند تجهیزات تصویربرداری، تجهیزات دیالیز، تنفس مصنوعی، تجهیزات اتاق عمل و... به کار می روند.
امروزه توسعه کشاورزی بدون استفاده از پلاستیکها امکان پذیرنیست. بهینه سازی درمصرف آب به ویژه در کشورهای خشک یکی از مهمترین دلایل استفاده از پلاستیکها در کشاورزی میباشد. با استفاده از لولههای پلیاتیلنی که درشکلها و انواع مختلف تولید میشوند، انتقال آب بدون اتلاف انجام میگیرد و با استفاده از فیلمهای پلیاتیلنی اتلاف آب در محل زمین به حداقل کاهش مییابد. استفاده از فیلمهای پلیاتیلنی امکان تولید محصولات کشاورزی را در شرایط نامناسب آب و هوایی ازطریق سیستمهای گلخانهای و روشهای دیگر امکانپذیر ساخته است.
پلیمرها روز به روز صنعت ساختمان را تغییر میدهند و جایگزین مواد سنتی در صنعت ساختمان میگردند. از انواع لولههای آب و فاضلاب و سیستمهای گرمایش و سرمایش گرفته تا درب، پنجره، کفپوشها، دیوارپوش ها، پوشش های سقفی و... جایگزینی مواد و قطعات سنتی با مواد پلاستیکی مزایای زیادی را ایجاد کرده است. به عنوان نمونه عمر لولههای آب و فاضلاب به دلیل پدیده زنگ زدگی و رسوبگرفتگی پایین است ولی لولههای پلاستیکی این مشکلات را مرتفع کردهاند.
از طرفی به دلیل اینکه لولههای پلاستیکی تا حدود زیادی عایق گرما میباشند، میزان افت انرژی از لولههای انتقال آب سرد و گرم با استفاده از لولههای پلاستیکی کاهش یافته است.
مسأله عایق بودن در درب و پنجرهها نیز بسیار مفید است، چه عایق صوتی بودن آنها که باعث کاهش انتقال صوت از بیرون به داخل ساختمان و بالعکس میشود و چه عایق حرارتی بودن آنها که باعث کاهش اتلاف حرارتی در تابستان و زمستان میگردد.
پنجشنبه 12 اسفند 1399